تسمه تایم چیست و چه وظیفه ای در خودرو دارد؟

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چگونه موتور خودرو شما با چنان دقتی کار می‌کند؟ راز این هماهنگی دقیق در تسمه تایم نهفته است!

این قطعه حیاتی، وظیفه هماهنگ‌سازی حرکت اجزای داخلی موتور را بر عهده دارد تا سوپاپ‌ها در زمان مناسب باز و بسته شوند و موتور به درستی کار کند.

در این مقاله به طور کامل با تسمه تایم، نحوه عملکرد، انواع، زمان تعویض و عواقب پارگی آن آشنا می‌شوید.

تسمه تایم چیست و چگونه کار می‌کند؟

تسمه تایم یک تسمه دندانه‌دار است که میل‌لنگ را به میل سوپاپ (میل بادامک) متصل می‌کند. وظیفه اصلی آن تنظیم زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها در موتور است. این قطعه با هماهنگ کردن چرخش میل‌لنگ و میل سوپاپ، مراحل مکش، تراکم، توان و تخلیه را در موتور کنترل می‌کند.

تسمه تایم یا زنجیر تایم؟ کدام برای خودروی شما مناسب‌تر است؟

در قلب هر موتور احتراق داخلی، یک سیستم دقیق زمان‌بندی وجود دارد که عملکرد صحیح سوپاپ‌ها را تضمین می‌کند. این سیستم حیاتی توسط تسمه تایم یا زنجیر تایم کنترل می‌شود. اما کدام یک برای خودروی شما بهتر است؟

تسمه تایم

• جنس: از لاستیک تقویت‌شده با الیاف بادوام ساخته شده است.
• مزایا:
  • عملکرد بی‌صدا: به لطف جنس لاستیکی، تسمه تایم بسیار بی‌صداتر از زنجیر تایم عمل می‌کند.
  • هزینه کمتر: تسمه تایم به‌طور قابل‌توجهی ارزان‌تر از زنجیر تایم است.
  • عدم نیاز به روغن‌کاری: تسمه تایم به روغن‌کاری نیاز ندارد و نگهداری آن ساده‌تر است.
• معایب:
  • طول عمر محدود: تسمه تایم معمولاً بین 60 تا 100 هزار کیلومتر دوام می‌آورد و نیاز به تعویض دارد.
  • آسیب‌پذیری: تسمه تایم در برابر پارگی و فرسودگی آسیب‌پذیرتر است.
  • هزینه تعویض: اگرچه خود تسمه ارزان است، اما هزینه تعویض آن به دلیل نیاز به نیروی متخصص می‌تواند بالا باشد.

زنجیر تایم

• جنس: از فلز مقاوم (معمولاً فولاد) ساخته شده است.
• مزایا:
  • طول عمر بالا: زنجیر تایم می‌تواند تا 200 هزار کیلومتر یا بیشتر دوام بیاورد.
  • مقاومت بالا: زنجیر تایم در برابر پارگی و کشیدگی بسیار مقاوم‌تر از تسمه تایم است.
• معایب:
  • هزینه بالا: زنجیر تایم به‌طور قابل‌توجهی گران‌تر از تسمه تایم است.
  • صدای بیشتر: زنجیر تایم در حین کار صدای بیشتری نسبت به تسمه تایم تولید می‌کند.
  • نیاز به روغن‌کاری: زنجیر تایم برای عملکرد صحیح نیاز به روغن‌کاری منظم دارد.

کدام را انتخاب کنیم؟

انتخاب بین تسمه تایم و زنجیر تایم به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• نوع خودرو: برخی خودروها با تسمه تایم و برخی دیگر با زنجیر تایم طراحی شده‌اند.
• بودجه: تسمه تایم گزینه‌ای اقتصادی‌تر است، اما زنجیر تایم طول عمر بیشتری دارد.
• سبک رانندگی: اگر رانندگی پرشتاب و با دور موتور بالا دارید، زنجیر تایم مناسب‌تر است.

نکات مهم

• تعویض به‌موقع تسمه یا زنجیر تایم برای جلوگیری از آسیب جدی به موتور بسیار مهم است.
• همیشه به توصیه‌های سازنده خودرو در مورد زمان تعویض تسمه یا زنجیر تایم عمل کنید.
• با در نظر گرفتن مزایا و معایب هر یک از این سیستم‌ها و نیازهای خود، می‌توانید تصمیم مناسبی برای خودروی خود بگیرید.

دنده تایمینگ چیست؟

دنده تایمینگ یکی دیگر از روش‌های تنظیم زمان‌بندی سوپاپ‌ها در موتور خودرو است. در این روش، به‌جای تسمه یا زنجیر، از مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌ها برای انتقال حرکت میل‌لنگ به میل سوپاپ استفاده می‌شود.

• نحوه کار: دنده تایمینگ روی میل‌لنگ و میل سوپاپ قرار می‌گیرد. با چرخش میل‌لنگ، دنده تایمینگ متصل به آن نیز می‌چرخد و این حرکت را به دنده تایمینگ میل سوپاپ منتقل می‌کند. در نتیجه، میل سوپاپ نیز به حرکت در می‌آید و سوپاپ‌ها در زمان مناسب باز و بسته می‌شوند.
• مزایا:
  • دوام بالا: دنده تایمینگ نسبت به تسمه تایم دوام و عمر بسیار بیشتری دارد و نیاز به تعویض ندارد.
  • استحکام: دنده تایمینگ در برابر پارگی و سایش مقاوم‌تر از تسمه تایم است.
• معایب:
  • وزن بیشتر: استفاده از دنده تایمینگ باعث افزایش وزن موتور می‌شود.
  • پیچیدگی: سیستم دنده تایمینگ نسبت به تسمه تایم پیچیده‌تر و گران‌تر است.
  • سروصدا: دنده تایمینگ می‌تواند باعث ایجاد سروصدای بیشتر در موتور شود.
• کاربرد: در گذشته، دنده تایمینگ در برخی خودروهای سواری و موتورسیکلت‌ها استفاده می‌شد. امروزه بیشتر در خودروهای سنگین و برخی موتورهای با کارایی بالا کاربرد دارد.

نکته: در خودروهایی که از دنده تایمینگ استفاده می‌شود، نیازی به تعویض این قطعه نیست و دنده تایمینگ به‌عنوان یک قطعه دائمی در موتور محسوب می‌شود.

پارگی تسمه تایم چه عواقبی دارد؟

پارگی تسمه تایم می‌تواند عواقب جدی و پرهزینه‌ای برای موتور خودرو داشته باشد. در اینجا به مهم‌ترین عواقب پارگی تسمه تایم اشاره می‌کنیم:

1. آسیب به سوپاپ‌ها و پیستون‌ها: با پاره شدن تسمه تایم، هماهنگی بین میل‌لنگ و میل سوپاپ از بین می‌رود. ممکن است پیستون‌ها و سوپاپ‌ها با یکدیگر برخورد کنند که منجر به خم شدن سوپاپ‌ها، شکستن پیستون‌ها و حتی آسیب به سرسیلندر می‌شود.
2. آسیب به میل بادامک: در برخی موارد، پارگی تسمه تایم می‌تواند به میل بادامک نیز آسیب برساند.
3. از کار افتادن موتور: با پاره شدن تسمه تایم، موتور به‌طور ناگهانی خاموش می‌شود و دیگر قادر به روشن شدن نیست.
4. هزینه‌های بالای تعمیر: تعمیر آسیب‌های ناشی از پارگی تسمه تایم می‌تواند بسیار پرهزینه باشد و در برخی موارد نیاز به تعویض کل موتور باشد.

شدت آسیب‌های ناشی از پارگی تسمه تایم به نوع موتور و طراحی آن بستگی دارد. در برخی موتورها، پارگی تسمه تایم فقط منجر به خاموش شدن موتور می‌شود اما در برخی دیگر، آسیب‌های جدی‌تری به موتور وارد می‌شود.

برای جلوگیری از عواقب پارگی تسمه تایم، تعویض به‌موقع آن طبق دستورالعمل سازنده خودرو ضروری است.

زمان تعویض تسمه تایم

زمان تعویض تسمه تایم برای خودروهای مختلف، بسته به نوع موتور و توصیه کارخانه سازنده متفاوت است. اما به‌طور کلی، توصیه می‌شود تسمه تایم را هر 60 هزار کیلومتر یا هر 4 سال یک‌بار (هرکدام زودتر اتفاق افتاد) تعویض کنید.

زمان تعویض تسمه تایم برای برخی خودروها:

• پراید:
  • پرایدهای قدیمی (کاربراتوری): هر 60 هزار کیلومتر
  • پرایدهای جدید (انژکتوری): هر 60 هزار کیلومتر
• تیبا: هر 60 هزار کیلومتر
• پژو 206 (موتور TU3 و TU5): هر 60 هزار کیلومتر
• سمند:
  • سمند (موتور XU7): هر 60 هزار کیلومتر
  • سمند (موتور EF7): هر 120 هزار کیلومتر (به دلیل استفاده از زنجیر تایم)

نکته مهم: توصیه‌های دفترچه راهنمای خودرو در مورد زمان تعویض تسمه تایم را جدی بگیرید و هرگز از تسمه تایم نامرغوب و ارزان استفاده نکنید.

نتیجه‌گیری

تسمه تایم یکی از قطعات حیاتی موتور خودرو است که وظیفه تنظیم زمان‌بندی حرکت میل‌لنگ و میل سوپاپ را بر عهده دارد. پارگی تسمه تایم می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و پرهزینه‌ای به موتور شود. با تعویض به‌موقع این قطعه، می‌توانید از عملکرد بهینه موتور خودرو اطمینان حاصل کنید و از هزینه‌های سنگین تعمیرات پیشگیری نمایید.